اندر احوالات دکتر احمد فردید

ایضا:

در دوره بصیرت ویژه اساتید بسیجی دانشگاههای استانهای آذربایجانشرقی - آدربایجانغربی - زنجان و اردبیل که از تاریخ ۲۱/۰۶/۸۹ بمدت سه روز در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز برگزار گردید استاد گرامی آقای احمد حسین شریفی اندر احوالات مرحوم فقید دکتر احمد فردید مطالبی را ایراد فرمودند لذا حیفم آمد وبلاگ من خالی از یاد و خاطره آن فیلسوف گرانمایه باشد شاید دوستان گرامی بخواهند با اندیشه های آن استاد فقید آشنا شوند متن زیر در این راستا مفید خواهد بود:

در سالمرگ دکتر سید احمدفردید

وحید یامین پور، معاون پژوهشی دانشکده خبر


«امام خمینی فقید از نوادر تاریخ بود که با انقلاب اسلامی،‌نخستین تزلزل را در بنیان غربزدگی ایجاد کرد، اما این بحران همچنان ادامه دارد. از این رو مبارزه بی سابقه با غربزدگی باید تا ظهور مهدی موعود که پایان بحران غربزدگی است ادامه یابد.»

این جمله ایست که از مرحوم سید احمد فردید پس از رحلت حضرت امام (ره) نقل می کنند. این جمله به روشنی بیانگر دغدغه اصلی اوست: «غربزدگی». غربزدگی در تفکر فردید البته بیش از گرایش های ظاهری به مظاهر غرب یا تجددزدگی ظاهری معنا می شود. این عبارت حکایت از نوعی تغییر در بنیان های فکری و فرهنگی عالمی است که فردید معتقد بود تمامی کره خاکی را فراگرفته است. تبیین فردید از هویت تاریخی تبیینی عرفانی و علم الاسمائی است و همین بیان، بیش از هرچیز دیگر نقطه آغاز سوءبرداشت های فلسفی از تفکر اوست.


سید احمد فردید بی تردید یکی از اثرگذارترین متفکران ایرانی در صد سال اخیر بوده است. بسیاری از اندیشمندان مشهوری که در سی-چهل سال اخیر در رابطه با مساله غرب،شئون مدرنیته و هویت حرفی برای گفتن داشته اند متاثر از نگاه عمیق و نافذ او بوده اند. حلقه های بحثی که در سالهای دهه چهل و پنجاه شمسی با محوریت سید احمد فردید تشکیل می شده و کانون تولید و انتشار حکمت و فرهنگ بشمار می رفته، مشهور است. حتی کسانی مانند مرحوم جلال آل احمد، داریوش شایگان، سید حسین نصر و داریوش آشوری که بیش و کم فاصله های معرفتی با ایشان پیدا کرده اند هم از آن جلسات به عنوان محافلی اثرگذار و درس آموز یاد می کنند.

مرحوم دکتر سید احمد فردید فیلسوفی عجیب و منحصر بفرد بوده است. یکی از وجوه این برجستگی، تسلط همزمان او بر بیش از 8 زبان باستانی و زنده دنیا، علاوه بر تبحرش در فلسفه، عرفان و علوم دینی است. سخن گفتن از برخی وجوه اندیشه او علاوه بر سختی بسیار، قطعا در این مقاله نمی گنجد. از آنجا که استاد تقریباً هیچ اثر مکتوبی از خود باقی نگذاشته اند راهی جز مراجعه به آثار شاگردان فاضلشان باقی نمی ماند. سخن گفتن در باب شاگردان فردید نیز به نوبه ی خود چالش انگیز است،‌ ولی در این مجال منظور ما از شاگرد، لزوماً کسانی نیستند که بطور مستقیم از او فلسفه فرا گرفته اند، بلکه چنانچه او را آموزگار تفکری بدانیم که تذکار هویت حقیقی ایرانی اسلامی را رسالت خویش دانسته است و از غربزدگی پرهیز داده است، بسیاری حتی پس از فوت او در دایره شاگردان او قرار می گیرند؛ کما اینکه در سالهای اخیر بطور فزاینده ای تفکر فردید رونق قابل ملاحظه ای در محافل دانشگاهی یافته است و بیش از پیش از او یاد می شود. د00با ااین تفاصی در میان متاسیان به تفکر فردید برخی مشهورترند:

1- سید عباس معارف؛ که مانند استادش همزمان در چندین رشته مانند حقوق، فیزیک، موسیقی، شعر و البته فلسفه و عرفان متبحر و در تمامی زمینه های یادشده دارای آثار ارزشمندیست. استاد معارف، پنج سال پیش در سن 48 سالگی درگذشت. کتاب «حکمت انسی» اثر مرحوم معارف را می توان یکی از بهترین کتابها در بازخوانی افکار استاد فردید دانست.

2- دکتر محمد مددپور؛ که شرکت در کلاسهای استاد فردید، او را از رشته بازرگانی به فلسفه کشاند. او دکترای فلسفه خود را از دانشگاه هایدلبرگ آلمان(همانجایی که استادش فلسفه خوانده بود) دریافت کرد. از دکتر مددپور آثار بسیار گرانبهایی در فلسفه و حکمت هنر، تاریخ فرهنگ و اندیشه معاصر بجای مانده است. کتاب«دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان» که یکی از آخرین آثار دکترمددپور است را می توان تقریر درسهای مرحوم فردید دانست. دکترمحمد مددپور، دو سال پیش در 50 سالگی درگذشتند.


3- شهیدسیدمرتضی آوینی؛ که بطور محسوسی تحت تاثیر اندیشه های استاد فردید بوده اند و در مقالات فوق العاده ارزشمندشان در نقد شئون مختلف مدرنیته از سبک و نظرگاههای ایشان استفاده بسیار برده اند. کتابهای رستاخیز جان، فردایی دیگر، توسعه و مبانی تمدن غرب و حلزونهای خانه بدوش از دقیقترین و خواندنی ترین کتابهای سید شهیدان اهل قلم است. هرچند ایشان هیچگاه از نزدیک با مرحوم فردید حشرونشر نداشتند ولی در جریان شناسی فکری و فرهنگی باید ایشان را در این دسته قرار داد. البته برخی سید مرتضی آوینی را در رهایی از ظلمت اندیشه ها و کشف حقیقت رستگارتر از فردید می دانند(مراجعه کنید به مقدمه مرحوم مددپور در کتاب "دیدار فرهی و فتوحات آخرالزمان"). آوینی در سن 46 سالگی در فکه به شهادت رسید.

4- اما مشهورترین شاگرد سید احمد فردید که خود در حال حاضر بر قله حکمت، تفکر و فرهنگ ایران نشسته است، دکتر رضا داوری اردکانی است. شهید آوینی از ایشان به عنوان «حکیم گرانقدر معاصر» یاد می کند و هابرماس هنگام ترک ایران از او به عنوان تنها فیلسوف ایرانی نام می برد. دکتر رضا داوری هرچند بی تردید متاثر از اندیشه های استاد خویش است ولی در تفلسف استقلال تام دارد و کتابهای او نظیر بحران فلسفه، ما و راه دشوار تجدد، درباره غرب، فرهنگ خرد آزادی، درباره علم و ... از ارزشمندترین و عمیقترین کتابهای منتشر شده در چندین سال اخیر راجع به مباحث سنت و تجدد است. او بیش از 40 سال است که استاد فلسفه دانشگاه تهران است.

هم مرحوم استاد فردید و هم تمامی شاگردانش سالهاست مورد کینه توزی، دشمنی و حتی هتاکیهای چهره های لیبرال و خصوصا پوزیتویستهای پوپری هستند. بسیاری علناً و بطور برنامه ریزی شده به تخریب مرحوم استاد فردید و شاگردانش پرداخته اند.ناسپاسانی که با ژستهایی کاملا غیر علمی اساتیدی چون دکتر رضا داوری را به تئوریزه کردن خشونت و فاشیسم متهم می کنند. حتی مدتی پس از روی کار آمدن دکتر احمدی نژاد، شبکه ماهواره ای هما مصاحبه ای را از سروش پخش کرد که در آن دولت نهم را «خشونت برآمده از آستین سید احمد فردید، و تئوریهای محقق شده او» دانست!

به هرحال در چند سال اخیر روزبروز به مشتاقان آشنایی با این فیلسوف گرانمایه افزوده می شود. علاوه متفکران یادشده بسیاری دیگر چون: دکتر محمد رجبی، دکتر پازوکی، دکتر ریخته گران، دکتر بنی اردلان، دکتر علیزاده ، دکتر جوزی و... که همگی از اساتید مطرح فلسفه در دانشگاههای تهران هستند، در محضر مرحوم دکترسیداحمدفردید درس آموخته اند.